بامیان و تندیس های بودا
کوشانی‌ساسانیان به هنر توجه خاص داشتند و در دوران شان دین بودائی در مناطق تحت تسلط شان اشاعۀ بیشتر یافت. ایالت بامیان واقع در شمال‌غرب افغانستان یکی از مناطق مهم در افغانستان است. دین بودائی نخستین بار در دوران آشوکای بزرگ توسط مبلغان بودائی به این مناطق راه یافت و در دوران هندویونانی ها، سکاها، و یوئه‌ژی ها ادامه داشت. گرویدن بیشتر مردم به دین بودائی باعث ایجاد مراکز تجمع بودائیان در اطراف راه ابریشم شد.
درجریان صدۀ سوم بامیان به یک مرکز اداری، محل توقف کاروان های جادۀ ابریشم، محل زیارتی، و بخصوص صخرۀ شمال درۀ بامیان به صومعۀ بزرگ تبدیل شد که هزاران راهب بودائی از آن باز دید میکردند. موقعیت دور افتادۀ بامیان بخصوص مناطق ککرک و فولادی باعث شد که حتی پس از شایع شدن اسلام در افغانستان، دین بودائی در این مناطق همچنان رایج بماند. هنگام عبور از افغانستان در سال 827 ، راهب کوریایی هیوچاو توقفی در بامیان داشت و در نوشته های خود از دو تندیس بزرگ بودا و پادشاه پرقدرت بامیان سخن گفته است.
تندیس های ایستادۀ بودا با ارتفاع 55 و 38 متر، بزرگترین تندیس های بودا در دنیا، بین صده های چهارم تا ششم بر صخره ها تراشیده شده بودند. سیاحان چینایی که از راه افغانستان راهی هندوستان بوده اند در سالهای مختلف سده های چهارم و هفتم از موجودیت هزاران راهب بودائی در بامیان نوشته اند. صد ها راهب در مغاره های کنار تندیس های بزرگ بودا زندگی میکردند.
محمود غزنوی پس از گشودن تمام افغانستان، پاکستان و قسمت هایی از هند دست به غارت مصنوعات و ویرانسازی بسیاری از صومعه های بودائی زد اما تندیس های بودا را به حال خود گذاشت. در دوران حملۀ چنگیز خان نیز صدمۀ زیادی به تندیس های بودا نرسید.
بار اول هنگامی که محمود غزنوی افغانستان، پاکستان، و قسمت هایی از هندوستان را تسخیر کرد برای اولین بار آثار تاریخی در بامیان غارت شدند. اما نخستین صدمۀ عمدی به تندیس های بود در سال 1930 به دست نادر خان وارد شد. [۱] وی در دوران تلاش اش برای پشتونیزه کردن افغانستان فرمان تخریب تندیس های بودا را صادر کرد و تندیس های بودا آماج آتش توپ قرار گرفتند. اما تخریب کامل تندیس های بودا سال ها پس از آن در ماه مارچ سال 2001 توسط طالبان صورت گرفت. با وجودی که ملا عمر در روز های نخستین تصرف بامیان توسط طالبان وعده سپرد که به تندیس ها آسیبی نخواهد رسید اما بظاهر تحت فشار تمویل کنندگان پاکستانی شان، طالبان سرانجام چندین روز پیهم تندیس های بودا را توسط اسلحۀ ضد هواپیما و آتش سلاح های سنگین مورد حمله قرار دادند. سپس با جا بجا سازی ماین های ضد تانک و بالاخره با جابجا سازی مواد انفجاری در سوراخ های تندیس ها، این تندیس ها را در طول دو هفته ویران کردند.
بار اول هنگامی که محمود غزنوی افغانستان، پاکستان، و قسمت هایی از هندوستان را تسخیر کرد برای اولین بار آثار تاریخی در بامیان غارت شدند. اما نخستین صدمۀ عمدی به تندیس های بود در سال 1930 به دست نادر خان وارد شد. [۱] وی در دوران تلاش اش برای پشتونیزه کردن افغانستان فرمان تخریب تندیس های بودا را صادر کرد و تندیس های بودا آماج آتش توپ قرار گرفتند. اما تخریب کامل تندیس های بودا سال ها پس از آن در ماه مارچ سال 2001 توسط طالبان صورت گرفت. با وجودی که ملا عمر در روز های نخستین تصرف بامیان توسط طالبان وعده سپرد که به تندیس ها آسیبی نخواهد رسید اما بظاهر تحت فشار تمویل کنندگان پاکستانی شان، طالبان سرانجام چندین روز پیهم تندیس های بودا را توسط اسلحۀ ضد هواپیما و آتش سلاح های سنگین مورد حمله قرار دادند. سپس با جا بجا سازی ماین های ضد تانک و بالاخره با جابجا سازی مواد انفجاری در سوراخ های تندیس ها، این تندیس ها را در طول دو هفته ویران کردند.
[۱] Colorado State University Center for Environmental Management of Military Lands, Ancient Afghanistan
