درگذشت احمد شاه مسعود
طالبان برای پیروزی نظامی بر جنگجویان مسعود که در شمال کابل مستقر بودند به همکاری مستقیم پاکستان و جنگجویان عربی تلاش فراوان نمودند و تلفات بسیار دادند. مسعود باورمند بود که در جنگ، وسعت ساحۀ تحت ادارۀ یک جناح ارزش کمتر داشت و میگفت که در جریان جنگ ساحات بار ها دست به دست میشوند اما جنگجویان از دست رفته باز نمیگردند. مسعود که در جنگ چندین ساله بر ضد نیرو های شوروی بار ها حملات وسیع روس ها بر درۀ پنجشیر را با شکست مواجه ساخته بود و در جنگ تجارب فراوان بدست آورده بود، چندین بار با عقب نشینی های تکتیکی و ضد حملۀ سریع تلفات سنگینی بر طالبان وارد کرد.
طالبان که پس از سال های دراز جنگ از پیروزی نظامی بر مسعود نا امید شده بودند، در تبانی با شبکۀ القاعده دو انتحاری را در لباس خبرنگار به قرارگاه مسعود در خواجه بهاءالدین ولایت تخار فرستادند و آنها قادر شدند با انفجار دادن مواد جابجا شده در کمره فلمبرداری مسعود را به قتل برسانند. جسد مسعود بر فراز تپه ای در درۀ پنجشیر به خاک سپرده شد و مقبرۀ او امروز زیارتگاه مردم سرتاسر افغانستان است.
با وجود کشته شدن مسعود، همراهان اش به مقاومت سرسختانۀ خود برضد طالبان ادامه دادند و طالبان هرگز قادر نشدند بر تمام افغانستان تسلط خود را قایم سازند. ایشان در در مناطقی که تحت تسلط شان درآمد شریعت را به سخت ترین شکل آن نافذ ساختند و حقوق بنیادی باشندگان مناطق تحت تسلط خود را سلب نمودند. بر اساس گزارش دیده بان حقوق بشر والی طالبان پس از تسلط شان بر شهر مزار ولایت بلخ، با کافر خواندن هزاره های شیعه مذهب دست به نسل کشی زد و غارت اموال هزاره ها را جایز دانست. طالبان پس از تسلط بر بامیان مجسمه های تاریخی بودا را که در فهرست ارزشمندترین آثار تاریخی جهان از جانب یونسکو ثبت شده بودند، منفجر ساختند.
پس از حملات تروریستی یازدهم سپتامبر و خودداری طالبان از تسلیم دادن بن لادن به امریکا، باهمکاری نظامی میان امریکا و جبهۀ شمال، طالبان به سختی شکست خورده و متواری شدند و حامد کرزی به قدرت رسید اما در اثر سیاست های قومگرایانۀ کرزی که طالبان را برادران ناراضی میخواند، طالبان روز به روز قدرتمندتر شدند و بار دیگر در سال ۲۰۰۶ اعلان موجودیت کردند.
پس از سقوط دولت طالبان، مسعود بخاطر مقاومت اش در برابر تجاوز شوروی و دخالت های پاکستان بحیث قهرمان ملی شناسایی شد. روز درگذشت مسعود بنام روز شهید نامگذاری شده و همه ساله با اشتراک سران دولت و شمار زیادی از هموطنان طی محافلی در سراسر کشور تجلیل میشود.
