کابل شاهان (حوالی۲۵۰ تا حوالی ۹۵۰)

دودمان های شاهی بر قسمت هایی از درۀ کابل و ایالت باستانی گندارا (شمال شرق افغانستان، شمال پاکستان، و شمال غرب هندوستان امروزی) حکمرانی میکردند.  بیشتر صاحبنظران این شاهان را نوادگان کوشانیان کوچک یا کیداری ها خوانده اند که در کتب مختلف تاریخ به نام های مختلف از ایشان یاد شده است.  در کتاب های قدیم تاریخ، در فتوح البلدان بلاذری ایشان را بنام کابل شاهان، طبری بنام رتبیل شاهان، ابن اثیر بنام زنبیل شاهان یاد نموده است.  عقیده بر آن است که رتبیل و زنبیل یا رنتبیل و زنتبیل از "ژنده پیل" یعنی فیل بزرگ یا فیل خشمگین گرفته شده و با گذشت زمان تغییر شکل داده است.

کابل شاهان پس از سقوط امپراطوری کوشانیان ظهور کردند و مناطق خود را از دو پایتخت کابل و کاپیسا اداره میکردند.  اصطلاح شاه یک لقب سلطنتی محبوب بود که در زمان های مختلف از جانب هخامنشیان، باختریان، سکاها، کوشانی ها، و هفتالیان مورد استفاده قرار میگرفت.  این لقب بخصوص از صدۀ ششم تا صدۀ هشتم از طرف حاکمان کابل و کاپیسا مورد استفاده قرار گرفت.  مؤرخان دوران این شاهان را به دو دورۀ ترک شاهان وکابل شاهان تقسیم کرده اند.

با وجودی که کابل شاهان از صدۀ سوم در ادارۀ مناطق مختلف نقش داشتند، با آغاز حملات تازیان بر افغانستان نقش شان بارز تر شد.  کابل شاهان در ابتدای ظهور اسلام صده ها از ساحۀ بسیار وسیعی در برابر حملات تازیان مهاجم دفاع کردند و تلفات سنگینی را بر آنها وارد کردند.  پیش از تجاوز تازیان نیز در اطراف کابل دیوار هایی برای دفاع شهر بنا شده بود اما کابل شاهان با آغاز تجاوز تازیان دیوار های جدید و مستحکم در اطراف شهر بنا نهادند که بقایای آن تا هنوز در کابل موجود است.  با دفاع جانبازانۀ خود کابل شاهان موفق شدند از تسلط تازیان بر سراسر افغانستان جلوگیری کنند.

جنگهای کابل شاهان وتازیان در در این لینک میتوانید مطالعه کنید.