هخامنشیان پس از کوروش بزرگ  

امپراطور های هخامنشی از فارسیان بودند که تبار شان به هخامنش میرسید.  ایشان از سال 550 پ. م. تا 330 پ. م. برای مدت 220 سال بر سرزمین پهناوری که که از دره سند در هند تا رود نیل در مصر و ناحیه بنغازی در لیبیای امروزی، و از رود دانیوب در اروپا تا آسیای مرکزی را در بر می‌گرفت، حکومت کردند. در این سرزمین پهناور اقوام بسیار با آداب، رسوم، عقاید، و فرهنگ های متفاوت زندگی می‌کردند. مشخصۀ مهم دولت هخامنشی که در زمان باستان آنرا بی مانند ساخته بود همانا احترام دولتمردان به آزادی های فردی واجتماعی، بزرگداشت نظم و قانون، تشویق هنر و فرهنگ بومی، و همچنان ترویج تجارت بود.

به پادشاهی رسیدن فارسی‌ها و خاندان هخامنش یکی از برجسته ترین رویداد های تاریخ فارس باستان است.  پذیرش و بردباری دینی بزرگترین مشخصۀ امپراطوری هخامنشی بود.  دولتمردان هخامنش کوچکترین تعصب دینی در مورد عقاید دینی خود نداشتند و عقاید دینی تمام مردمان سرزمین های تحت تسلط خود را محترم میشمردند.  امپراطوری هخامنشیان نخستین و بزرگترین امپراطوری جهان از نگاه جمعیت شناسایی شده است. پس از کشته شدن کوروش فرزند اش کمبوجیۀ دوم به تخت نشست.  در زیر با تذکر سالِ پیش از میلاد، بر وقایع مهم حکومت هخامنشیان نگاه زودگذری میندازیم.

 

۵۲۹-  کمبوجیه دوم فرزند کوروش به تاج و تخت رسید و چهار سال پس از آن توانست تمام سرزمین مصر را شامل قلمروز امپراطوری هخامنشی سازد.  در راه بازگشت از مصر در سال 521 پ. م. مرگ کمبوجیه رخ داد و تخت سلطنت توسط گئومات مغ (بریای دروغین) که خود را فرزند کوروش بزرگ میخواند، غصب شد.

۵۲۱-  داریوش یکی از خویشاوندان کوروش با همکاری تعدادی از بزرگان فارس گئومات را به قتل رسانید و به پادشاهی رسید.  وی در سالهای نخست حکومت خود توانست شورش ها را سرکوب کند و در سال سوم حکومت خود در پارس اقدام به ساختن تخت جمشید به عنوان پایتخت جدید هخامنشان کرد.  داریوش در زمان حکومت خود حملاتی به سکاها در ناحیه شمال قفقاز و دریای سیاه داشت.

برخورد های فارس و یونان که در زمان حکومت داریوش بزرگ آغاز شدند، در مبحث بعدی مورد بررسی مختصر قرار گرفته اند.  

۴۶۵ -   در سال 465 پیش از میلاد اردشیر یکم پس از کشته شدن پدرش خشایارشا و کشته شدن برادرش داریوش که جانشین قانونی خشایارشا بود، بر تخت شاهی نشست.  وی در جریان حکومت خود بنای میترا و آناهیتا را ساخت و در سال 424 درگذشت.

۴۲۴ -  خشایارشای دوم به قدرت رسید و پس از یک سال کشته شد.

۴۲۳ -  داریوش دوم تاجگذاری شد و در سال ۴۰5 پ.م. مصر از امپراطوری هخامنشیان جدا شد.

 

۴۰۴ -  یک سال پس از جدا شدن مصر از امپراطوری هخامنشی اردشیر دوم به قدرت رسید.  در سالهای قدرت خود وی با عقد قرارداد صلح آنتالکیداس با یونان، حق حکمرانی امپراطوری هخامنشی را بر آسیای صغیر تثبیت نمود.  سرانجام در سال ۳۵۹ پ. م. درگذشت.

۳۵۹ -    اردشیر سوم بر تخت قدرت تکیه زد و طی سال های متمادی حملات متعدد را بر مصر سازماندهی کرد و در اخیر در سال ۳۴۲ مصر را دوباره به امپراطوری هخامنشی ملحق ساخت.  چهار سال پس از بازگیری مصر اردشیر سوم به وسیله باگواس خواجه مسموم شد.

۳۳۸ -  پس از مسموم شدن اردشیر ارشک به قدرت رسید و دو سال بعد کشته شد.

۳۳۶ -   داریوش سوم آخرین پادشاه هخامنشیان به تاج و تخت ‌رسید.  در یونان فیلیپ دوم مقدونی به قتل رسید و حکومت پسرش اسکندر مقدونی آغاز شد.  در سال 334 پ.م.، یعنی دو سال پس از به قدرت رسیدن، اسکندر مقدونی حملۀ خود به آسیا را آغاز کرد و سپاه هخامنشی را در تنگۀ داردانل شکست داد.  در همین سال در جنگ دیگری در نزدیکی شهر  تروآ بار دیگر نیرو های فارسیان را شکست داد.  سال بعد در جنگ ایسوس ارتش اسکندر، نیرو های فارسی به فرماندهی داریوش سوم را شکست داد.  بار دیگر در سال ۳۳۱ نیرو های فارسی در شرق موصل امروزی شکست سنگین دیگری را از نیرو های اسکندر در جنگ گوگمل متحمل شدند.  یک سال بعد در ۳۳۰ پ. م. اسکندر مقدونی هگمتانه را گشود و تخت جمشید را ویران کرد.  در همین سال داریوش سوم کشته شد و به این ترتیب دوران 220 سالۀ حکومت هخامنشیان که کوروش بزرگ آن را بنیان نهاده بود، به پایان رسید. 

اسکندر مقدونی در برابر مقبرۀ کوروش بزرگ